Xu hướng mua sắm trực tuyến
Trong những năm gần đây, mua sắm thực phẩm trực tuyến đã trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ trên toàn cầu, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Theo Thống kê mua sắm tạp hóa trực tuyến năm 2024, Tại thị trường Mỹ, dự kiến có hơn 150 triệu người dùng internet thực hiện việc mua thực phẩm trực tuyến trong năm 2024 – tương đương khoảng 58,6% tổng số người dùng. Tại Việt Nam, báo cáo từ Bộ Công Thương ghi nhận thị trường thương mại điện tử đã đạt giá trị 25 tỷ USD trong năm 2024, tăng hơn 20% so với năm 2023. Song song, thị trường giao đồ ăn trực tuyến ở Việt Nam được định giá khoảng 1,68 tỷ USD và được kỳ vọng tăng trưởng 24% mỗi năm đến năm 2034.
Người tiêu dùng lựa chọn mua sắm thực phẩm trực tuyến vì nhiều lý do: tiết kiệm thời gian (77%), tránh mua sắm bốc đồng (41%) và dễ dàng so sánh giá cả (38%) . Sự tiện lợi này đã thúc đẩy các nhà bán lẻ đầu tư mạnh vào hạ tầng logistics, đặc biệt là chuỗi cung ứng lạnh, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.
Sự gia tăng của mua sắm thực phẩm trực tuyến đã tạo ra áp lực lớn lên hệ thống phân phối hàng hóa đông lạnh. Việc giao hàng trực tiếp đến từng hộ gia đình đòi hỏi hệ thống vận chuyển phải đảm bảo duy trì nhiệt độ thích hợp trong suốt quá trình vận chuyển để đảm bảo chất lượng sản phẩm. Điều này yêu cầu đầu tư vào các phương tiện vận chuyển chuyên dụng, hệ thống giám sát nhiệt độ và quy trình quản lý chất lượng nghiêm ngặt.
Tác động đến phân phối hàng hóa đông lạnh
Không giống như các mặt hàng thông thường, thực phẩm tươi sống, thực phẩm cấp đông, và các sản phẩm nhạy cảm với nhiệt độ đòi hỏi một chuỗi cung ứng lạnh hoạt động ổn định và chính xác – từ khâu lưu trữ, đóng gói, vận chuyển cho đến giao nhận tận tay người tiêu dùng. Trong bối cảnh đó, sự bùng nổ của hình thức mua sắm thực phẩm trực tuyến không chỉ thúc đẩy đổi mới công nghệ trong ngành logistics mà còn đặt ra nhiều thách thức mới về quản trị và chi phí cho doanh nghiệp.
- Chi phí đầu tư cao: Hệ thống kho lạnh, xe tải lạnh, thiết bị theo dõi, vật tư bảo quản chuyên dụng,… đều cần chi phí đầu tư ban đầu lớn. Điều này gây áp lực đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
- Quản lý tồn kho khó khăn: Việc phân phối sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng đòi hỏi sự chuẩn xác trong dự báo nhu cầu và sắp xếp hàng tồn kho, nếu không sẽ dẫn đến dư thừa hoặc thiếu hụt.
- Thời gian giao hàng ngắn: Người tiêu dùng ngày càng có kỳ vọng cao về tốc độ giao hàng. Trong khi đó, việc bảo quản lạnh giới hạn khả năng tối ưu tuyến đường và số lượng đơn có thể xử lý trong một ngày.
- Giữ chất lượng sản phẩm đồng nhất: Với các loại thực phẩm nhạy cảm như kem, thịt, hải sản,… chỉ cần một đoạn giao hàng không đạt chuẩn nhiệt độ cũng đủ làm giảm chất lượng và uy tín thương hiệu.
Sự gia tăng mạnh mẽ của nhu cầu mua sắm thực phẩm trực tuyến đã tạo ra áp lực lớn lên hệ thống phân phối hàng hóa đông lạnh. Trước đây, phần lớn các sản phẩm đông lạnh được phân phối tập trung đến các điểm bán lẻ như siêu thị, nhà hàng, hoặc đại lý thực phẩm. Ngày nay, các đơn hàng nhỏ lẻ lại được yêu cầu giao đến từng hộ gia đình – điều này khiến cho chuỗi cung ứng lạnh phải thích ứng theo hướng phân mảnh hơn, linh hoạt hơn và chính xác hơn.
Một trong những yêu cầu quan trọng nhất là đảm bảo nhiệt độ bảo quản lý tưởng trong suốt quá trình vận chuyển. Sự dao động dù chỉ vài độ C cũng có thể làm giảm chất lượng sản phẩm, dẫn đến mất mùi, thay đổi kết cấu, thậm chí gây hư hỏng, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Bởi vậy, việc ứng dụng các công nghệ theo dõi nhiệt độ theo thời gian thực (real-time temperature monitoring), sử dụng thùng giữ nhiệt, tấm cách nhiệt, thiết bị cảm biến, và phương tiện vận chuyển chuyên dụng trở thành bắt buộc.
Xu hướng mua sắm thực phẩm trực tuyến đang làm thay đổi cấu trúc chuỗi phân phối truyền thống, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm đông lạnh. Việc đáp ứng đúng – đủ – nhanh kỳ vọng của người tiêu dùng hiện đại không còn là ưu thế cạnh tranh, mà đã trở thành điều kiện bắt buộc. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp cần liên tục đổi mới công nghệ, tối ưu vận hành và hợp tác với các đối tác chuyên biệt để xây dựng một chuỗi cung ứng lạnh linh hoạt, an toàn và hiệu quả hơn bao giờ hết.