Quy Định ATP Trong Ngành Thực Phẩm

Trong quy trình xuất khẩu thực phẩm lạnh, nếu HACCP là “kim chỉ nam” về kiểm soát an toàn thực phẩm, thì ATP là điều kiện bắt buộc để hàng hóa được phép vận chuyển xuyên biên giới, nhất là trong EU. Nhiều doanh nghiệp dù đã kiểm soát tốt chất lượng sản phẩm ở khâu chế biến, đóng gói, nhưng chỉ vì không đáp ứng đúng chuẩn ATP về phương tiện vận chuyển, đã phải đối mặt với việc bị giữ hàng, trả lại, hoặc tiêu hủy ngay tại cửa khẩu.

Quy định ATP là gì?

ATP (Agreement on the International Carriage of Perishable Foodstuffs and on the Special Equipment to be Used for such Carriage) là hiệp định quốc tế về vận chuyển thực phẩm dễ hư hỏng bằng thiết bị chuyên dụng, do Ủy ban Kinh tế châu Âu của Liên Hợp Quốc (UNECE) ban hành từ năm 1970. Tính đến nay, hiệp định này đã được hơn 50 quốc gia áp dụng, , chủ yếu là các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) và khu vực châu Âu mở rộng như Thụy Sĩ, Na Uy, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Belarus,…

ATP quy định chi tiết điều kiện kỹ thuật đối với phương tiện vận chuyển, cũng như yêu cầu bảo đảm nhiệt độ ổn định cho từng nhóm thực phẩm. Mục tiêu của ATP là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và duy trì chất lượng sản phẩm thực phẩm trong quá trình lưu thông quốc tế.

Đối tượng áp dụng ATP

Hàng hóa:

ATP áp dụng đối với các loại thực phẩm dễ hư hỏng khi vận chuyển quốc tế. Bao gồm:

• Thịt và sản phẩm từ thịt: tươi, đông lạnh, hoặc chế biến
• Cá và hải sản: bao gồm cả đông lạnh, tươi sống
• Sản phẩm sữa: sữa tươi, sữa tiệt trùng, pho mát, kem,…
• Rau củ sơ chế hoặc đông lạnh
• Thực phẩm chế biến sẵn yêu cầu cấp đông hoặc bảo quản lạnh

Phương tiện:

ATP áp dụng cho các phương tiện có khả năng bảo quản thực phẩm trong điều kiện nhiệt độ phù hợp, bao gồm:

• Xe tải lạnh, xe container lạnh
• Xe tải cách nhiệt
• Rơ-moóc lạnh
• Container lạnh sử dụng trong vận tải đường biển hoặc đường bộ
• Thùng lạnh chuyên dụng

Hậu kiểm và xử phạt nếu vi phạm ATP

Việc kiểm tra ATP được thực hiện:

• Tại cửa khẩu hoặc trạm kiểm dịch thực phẩm
• Bởi cơ quan hải quan hoặc giám sát vận tải thực phẩm của nước nhập khẩu
• Dựa trên giấy chứng nhận ATP, tem nhãn ATP gắn trên phương tiện, và dữ liệu log nhiệt độ trong hành trình

Nếu phát hiện vi phạm như: nhiệt độ không đạt, thiết bị làm lạnh không hoạt động đúng, phương tiện không có chứng nhận ATP,… thì lô hàng có thể:

• Bị giữ lại để kiểm tra 
• Bị từ chối nhập khẩu
• Bị xử lý tiêu hủy tại chỗ hoặc trả về nước xuất khẩu (chi phí rất lớn)

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để hàng hóa xuất khẩu đáp ứng ATP?

Để đảm bảo tuân thủ ATP, doanh nghiệp cần lưu ý:

• Làm việc với đơn vị cung cấp giải pháp đạt chứng nhận ATP như Thùng giữ nhiệt (insulated boxes) BAC giữ nhiệt,… đặc biệt khi xuất khẩu qua EU.
• Xác minh kỹ phương tiện và thiết bị vận chuyển, kể cả container, thùng chứa hoặc xe tải lạnh.
• Tích hợp thiết bị ghi nhiệt độ (data logger) và lưu trữ dữ liệu hành trình để chứng minh điều kiện bảo quản.
• Đào tạo nhân sự phụ trách xuất khẩu và kho vận nắm rõ tiêu chuẩn ATP và quy trình phối hợp với đơn vị vận chuyển.

Quy định ATP không chỉ là một tiêu chuẩn kỹ thuật, mà là một rào chắn thương mại quan trọng đối với các doanh nghiệp muốn mở rộng thị trường sang châu Âu. Trong bối cảnh các yêu cầu về kiểm soát nhiệt độ và truy xuất nguồn gốc ngày càng nghiêm ngặt, việc chủ động tuân thủ ATP là bước đi bắt buộc – không chỉ để bảo vệ lô hàng, mà còn để xây dựng uy tín và năng lực cạnh tranh lâu dài.